Jak jedno zdjęcie może przyczynić się do ciekawych wspomnień? Pokazujemy, że warto dokładnie przypatrywać się fotografiom z własnych domowych archiwów i korzystać z bezcennej wiedzy rodzinnych wspomnień.

Ireneusz Dobiech: odnalazłem w domowym archiwum unikalne zdjęcie historyczne obiektu na poligonie WAT, którego widok zapamiętałem, jednak nie znałem daty wykonania fotografii.

Obiektem tym był metalowy maszt z czterema ramionami widoczny w głębi poligonu (fot.1), wówczas nazywanego placem ćwiczeń, na którym kandydaci do WAT odbywali tzw. szkolenie unitarne. Oprócz masztu na zdjęciu utrwalony został nasz syn z pieskiem. Mogłem więc oszacować datę wykonania zdjęcia na podstawie oceny wieku syna, na 1972 r. – dlatego zasługiwało ono na zamieszczenie go na CAB.

Fot. 1 Maszt z wiatrakiem na Poligonie WAT.

W odpowiedzi otrzymałem prośbę od redakcji CAB: „Proszę o informacje w celu opisania fotografii: do czego służyły maszty z wiatrakiem; czy pamiętam Pan może, co oznacza znak graficzny z podpisem Warszawa widoczny na koszulce osoby na zdjęciu.”

Postanowiłem zaspokoić ciekawość redakcji i sięgnąłem do archiwalnych wspomnień.

Maszt ze skrzydłami na szczycie był atrapą, podobnie jak dwa czołgi, o których pisałem w tekście „Czołgowisko”, imitującą pole walki. Na zdjęciu jest mój syn z naszym pieskiem. Okazało się, że koszulkę tę podarowała synowi jego siostra. Była to pamiątką z okresu studiów, kiedy nasza córka jako studentka i wolontariuszka brała udział w organizowaniu i uczestniczyła czynnie przez cztery tygodnie w Kongresie Architektura – Człowiek – Środowisko ( „XIV Congress International Union of Architects – Warsaw, Poland 14-21 June 1981”).

Pozwoliło mi to skorygować datę wykonania zdjęcia z masztem na okres po 1981 roku. Nie mógł to być rok 1972, jak początkowo określiłem na podstawie zaniżonego wieku syna. Przy okazji odkryłem, że zachowało się w naszym archiwum kilka pamiątek związanych z tym Kongresem, które świadczą, że znak graficzny na koszulce syna to logo Kongresu Architektura – Człowiek – Środowisko. Co to za wydarzenie?

Międzynarodowe Kongresy Architektury organizuje co trzy lata od 1948 roku Międzynarodowa Unia Architektów. Ta założona w Szwajcarii organizacja pozarządowa zrzesza ponad milion architektów ze 124 krajów. Polskę reprezentuje w niej Stowarzyszenie Architektów Polskich – SARP. Warszawski kongres, z którego pamiątki można tutaj oglądać, odbył się w 1981 r., a ostatni – w 2014 r. w Durbanie pod hasłem „Architektura dla wszystkich”.

Niemal 5000 architektów i studentów architektury z całego świata uczestniczyło w sesjach plenarnych, konferencjach, seminariach i wystawach. Unia przyznaje też nagrody za znaczące osiągnięcia w architekturze: technologię wykorzystaną w architekturze, urbanistykę lub planowanie, krytykę architektoniczną lub edukację architektoniczną, wzrost jakości siedlisk ludzkich.

Pamiątki z kongresu architektów nie dotyczą Bemowa, uzyskałem jednak zachętę do zamieszczenia ich na CAB. Są to: okolicznościowe kartki pocztowe, pismo wydrukowane na papierze czerpanym od ważnego uczestnika Kongresu o werdykcie jury dotyczącym udziału w nim Prac Studentów Architektury 1981 na temat: „Rehabilitacja małego zespołu w zdegradowanym środowisku” (fot. 2); wizytówka z nadrukiem imiennym córki (fot. 3) oraz teczka z logo i nadrukami Kongresu w czterech językach (fot. 4).

Fot. 2 Dokumenty związane z XIV Kongresem Międzynarodowej Unii Architektów UIA, 1981.07.

Fot. 3 Wizytówka uczestniczki obsługi Kongresu UIA.

Fot. 4 Teczka Kongresu na dokumenty.

Fot. 5 Pismo Biura Organizacyjnego XIV Kongresu UIA , 23.06.1981 r.

Fot. 6 Pismo Biura Organizacyjnego XIV Kongresu UIA w sprawie zaliczenia praktyki studenckiej, 23.06.1981 r.

Na kongresie tym córka poznała kilku uczestników, którzy z nią korespondowali, fot. 7, a niektórzy przesyłali jej wiadomości o innych Kongresach Architektów. Pokazuje kilka takich pamiątek, jakie zachowały się w naszym archiwum rodzinnym.

Fot. 7 Koperta listu z Brazylii, 1982.05.03.

Pracę córki zakwalifikowano jako praktykę studencką. O jej pracy na Kongresie organizatorzy w specjalnych pismach (fot. 5 i fot. 6), wyrażali się w samych superlatywach. Napisano: „Wykazała się zaangażowaniem, zdyscyplinowaniem, inicjatywą i dużym wkładem pracy, co dla Biura Kongresu miało ogromne znaczenie w okresie tak dużego spiętrzania się prac”.

Fot. 8 przedstawia okładkę prospektu z Kongresu Architektów pod tytułem „Urbanismo 1”, trwającego od 27 września do 01 października 1982, o którym wspomina nadruk na okładce listu, fot. 9,  do córki, z 14.03.1983 r.

Fot. 9 List z Sao-Paulo nadrukiem z Kongresu, 1983.03.14.

 Jedna taka wiadomość jaka się zachowała, to list, fot. 10,  pisany w San Paulo we wrześniu 1982, skierowany do kolegów w imieniu grupy PANORAMA, której wizytówkę pokazuje fot. 11, a informację o organizatorach Kongresu, m.in. autora listów fot. 7 i fot. 9, fot. 12.

Fot. 10 Kopia pisma znajomego córki  do kolegów z grupy „Panorama”, 09.1982 r.

fot. 11 Wizytówki grupy „Panorama”, 09.1982 r.

fot. 12 Informacja o organizatorach grupy „PANORAMA”, 09.1982 r.

fot. 13 Informacja o imprezie trwającej od 17.10 do 21.10 1983 r.

fot. 14 Okładka prospektu z Kongresu Architektów.

Historyczne zdjęcie z Poligonu WAT, w postaci atrapy masztu oraz widoku naszego syna w oryginalnej koszulce ze znakiem graficznym, pozwoliło: zawęzić datę wykonania zdjęcia, rozszyfrować, że na koszulce wydrukowane jest logo Międzynawowego Kongresu Architektury i zaprezentować kilka pamiątkowych zdjęć z Kongresów Architektów.