Jak wspomniałem w poprzednich tekstach dotyczących powstania Wojskowej Akademii Technicznej, oprócz obiektów budowanych w latach 50. po lewej stronie obecnej ulicy Lazurowej lub Kaliskiego, na terenie zwanym terenem „otwartym”, wykorzystano dla potrzeb uczelni, istniejące od wielu lat obiekty po jej prawej stronie, na terenie „zamkniętym” – pisze Ireneusz Dobiech, absolwent i wieloletni pracownik naukowo – dydaktyczny Wojskowej Akademii Technicznej

 

Ważniejsze obiekty istniejące na początku działalności WAT zaznaczone na planie współczesnym

Były to budynki po Technicznej Szkole Lotniczej (TSL), którą powołano do działania
w 1946 r., znajdujące się w północno – zachodnim rejonie Warszawy na terenie Bemowa, lub jak podają inne źródła Boernerowa, w dzielnicy Wola. Jej Komendantem był płk pilot Adamecki, a istniała stosunkowo krótko bo do 1947 r., kiedy została przeniesiona do Zamościa i Oleśnicy. W opuszczonych budynkach na krótko zakwaterowano kompanię akademicką utworzoną 8 sierpnia 1947 roku, przekształconą na przełomie lat 1948 – 49 w batalion akademicki. Jednostki te wcześniej stacjonowały w Cytadeli.

Budynki te wybudowano w latach 30., na piaszczystych polach, które wykorzystywano jako tereny ćwiczeń wojskowych i były używane przez Pierwszy Zmotoryzowany Pułk Artylerii Przeciwlotniczej, PZPAPlot, który w nich stacjonował do września 1939 r. Żołnierzy tego pułku pokazuję na zdjęciach w towarzystwie armat i na zbiórce przed budynkiem, które wykonałem, gdy jeszcze pracowałem w WAT, z plansz umieszczonych z okazji rocznicowego święta. Pamiętam go, gdyż mieścił się w nim najpierw zwykły, a potem przez pewien czas sklep mięsny, dla kadry i pracowników WAT. Znajdował się na zapleczu stołówki, w której jadałem posiłki podczas moich studiów w WAT oraz w której odbywały się zabawy sylwestrowe. Warto temu pułkowi poświęcić kilka zdań.

 

Zbiórka żołnierzy PZPAPlot przed budynkiem stołówki istniejącej do dzisiaj

W skład pułku wchodziły dwa dywizjony armat przeciwlotniczych. Dowódcą pułku był płk Kazimierz Baran. Pierwszy dywizjon składał się z czterech baterii. W każdej baterii były cztery plutony mające po cztery działony. Uzbrojenie dywizjonu stanowiły armaty kalibru 40 mm wzór 36 Boforsa. Natomiast drugi dywizjon, w podobnym składzie jak pierwszy, miał na uzbrojeniu armaty kalibru 75 mm. tzw. Starachowickie. Ponadto w pułku były dwie baterie: bateria ciężkich karabinów maszynowych i bateria kierowców.

 

Pamiątkowe zdjęcie żołnierzy i armaty Plot 75 mm

 

 

Żołnierze i armata Plot 75 mm

W tym miejscu nasuwa mi się pewien wniosek, być może związany z PZPAPlot i poniższym zdjęciem kolumny motocyklistów znajdującej się przed budynkiem, w którym „za moich czasów”, a więc podczas moich studiów i pracy w WAT, był Wydział Łączności. Na zdjęciu tym, żołnierzy w hełmach na motocyklach z boczną przyczepą, trudno ocenić jakiej są narodowości. Ale jest bardzo prawdopodobne, że przedstawiona na nim jednostka złożona jest z żołnierzy dwóch baterii, znajdujących się w  PZPAPlot: baterii ciężkich karabinów maszynowych i baterii kierowców. Żołnierze obsługujący karabin maszynowy siedzą w przyczepie, natomiast na motocyklu siedzi jego kierowca. Jednostka ta znajduje się przed budynkiem koszarowym z tarasem, na dachu którego stoją żołnierze PZPAPlot,  przedstawieni na kolejnym zdjęciu.

Widok motocyklistów prawdopodobnie PZPAPlot przed budynkiem koszarowym, w którym w 1951 r. mieścił się Fakultet Łączności.

 

Pamiątkowe zdjęcie żołnierzy na tarasie wcześniej pokazanego budynku.

Z chwilą wybuchu wojny obronnej w 1939 roku, pułk został rozformowany. Baterie armat 40 mm przydzielono do różnych dywizji piechoty, najwięcej do „Armii Poznań” i „Armii Pomorze”, a także do samodzielnej grupy „Narew”. Natomiast baterie armat 75 mm. przydzielono do obrony dużych ośrodków miejskich i przemysłowych. Po kapitulacji większość żołnierzy pułku znalazła się w niewoli, gdzie przebywali do 1945 roku. W czasie okupacji Niemcy umieścili w budynkach po TSL m.in. warsztaty samochodowe Luftwaffe, czyli wojsk lotniczych.

Odziedziczone po TSL obiekty, zostały wyremontowane i zaadaptowane dla potrzeb uczelni i wraz z nowymi inwestycjami budowlanymi, o których pisałem wcześniej w moich wspomnieniach,  w zasadzie zabezpieczały działalność dydaktyczną i naukowo-badawczą oraz potrzeby socjalno-bytowe Wojskowej Akademii Technicznej.

Oprócz budynków nie zapomniano o innych obiektach ogólnowojskowych, sportowych
i rekreacyjnych. Należały do nich oprócz biblioteki i klubu WAT tzw. czołgowisko, zajmujące teren na zachód od nich, a więc na terenie otwartym, na którym studenci Akademii mieli zdobywać praktyczne umiejętności jazdy na czołgach, dwa boiska oraz basen wewnątrz zamkniętego terenu.

Pozostałość galeryjki dla instruktorów nauki jazdy na czołgach.

Jedna z przeszkód czołgowiska.

Osiedla Boernerowo i trzy maszty Transatlantyckiej Radiostacji Nadawczej.

Z Wojskową Akademią Techniczną sąsiaduje osiedle Boernerowo, będące osiedlem zbudowanym w latach trzydziestych dla pracowników łączności. Miało ono w pewnym sensie związek z wcześniejszą inwestycją dla łączności z antypodami. Była to Transatlantycka Radiostacja Nadawcza.

Zbudowano ją już w latach 1921 – 1923 na zachodnich rubieżach Warszawy, na gruntach należących do Skarbu Państwa we wschodniej części wsi Babice, na podmokłych gruntach zapewniających dobrą pracę  jej unikalnej  anteny o długości ok. 3 km,  rozwieszonej na 10 masztach o wysokości 127 metrów, która umożliwiała łączność telegraficzną z USA. Budynek nadawczy tej stacji znajdował się w okolicy dawnego fortu IIA Twierdzy Warszawa, któremu nadano nazwę Fort Babice. Natomiast na zachód od niego w sąsiedztwie przyszłego osiedla Boernerowo usytuowano budynki dla personelu stacji.

Na przełomie lat 40. i 50. przystąpiono w tej okolicy do budowy lotniska i innych obiektów wojskowych. Całość terenów nazwano Bemowo i przyłączono do dzielnicy Wola. Zbudowany zespół osiedli bemowskich intensywnie rozbudowuje się i już jest dziś zamieszkały przez kilkadziesiąt tysięcy osób.

Powyższe wiadomości i większość fotografii wykonałem w latach 90, kopiując trzy okolicznościowe plansze ustawione w hollu Klubu WAT, z broszury Wojskowa Akademia Techniczna Wspomnienia, Warszawa 1997, str. 9  oraz korzystając z mojej pamięci. Zdjęcie kolumny motocyklistów zamieścił 2006.12.02 w http://www.werttrew.fora.pl/ciekawe-miejsca-i-obiekty,16/budynek-koszar-luftwaffe-na-boernerowie,754.html „forumowicz” kryjący się pod pseudonimem Warszawiak.
Ireneusz Dobiech, czerwiec 2014.

Od Redakcji
Urodzony w 1931 r. w Częstochowie. Doktor nauk technicznych, przez 37 lat pracownik naukowo – dydaktyczny Wojskowej Akademii Technicznej. Promotorem jego rozprawy doktorskiej, zatytułowanej „Analiza doświadczalna procesów elektro-gazodynamicznych towarzyszących wystrzałowi”, był prof. dr hab. Sylwester Kaliski. Autor kilkunastu artykułów naukowych i skryptów, a także trzech wynalazków. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim. Badacz i propagator wiedzy o Transatlantyckiej Stacji Radiotelegraficznej; prowadzi stronę www.nadajnik-babice.pl